Ghassan Kanafani, رجال في الشمس

Ghassan Kanafani, born in 1936, exiled from the Nakba 1948, an important figure of the Popular Front for the Liberation of Palestine, was a nationalist and Marxist writer. He was one of the first authors to bring occupied Palestine into his writings and a modernizing force of Palestinian literature. He died in 1972 in Beirut from a car bomb.

Rijāl fīsh-Shams, a novella published in 1963 and set in 1958 amid the Kuwait oil boom, is his most well-known work worldwide. A movie adaptation was made by Egyptian director Tawfiq Saleh in 1973. This translation is based on Hilary Kilpatrick’s version in Men in the Sun and other Palestinian Stories, Three Continents Press 1998.


NGƯỜI ĐI TRONG NẮNG

ABU QAIS

Abu Qais ngồi nghỉ trên nền đất ẩm, và mặt đất bắt đầu đập bên dưới bác, những nhịp đập mệt mỏi, run rẩy thấm qua lớp cát rồi nhập vào từng tế bào trong người bác. Kể từ lần đầu và sau đó cứ mỗi lần vật người áp mình xuống đất, bác đều cảm thấy nhịp đập ấy như trái tim quả đất đã tìm đường từ nhiều tầng địa ngục lên gặp nắng trời. Một lần bác kể vậy với ông hàng xóm, người chung ruộng trên mảnh đất bác đã rời bỏ mười năm trước, và người kia nhạo báng đáp:

“Đấy chỉ là tiếng tim ông đập thôi. Ông nằm áp người xuống đất thì sẽ nghe thấy nó chứ gì.”

Vớ vẩn và độc ác thế đấy! Còn mùi thì sao? Còn cái mùi mỗi hơi thở lại xộc vào đầu bác rồi tràn xuống từng mạch máu. Mỗi lần nằm trên đất hít cái mùi ấy, bác lại tưởng như là mùi tóc vợ khi bác gái vừa tắm xong, khi vừa xả tóc bằng nước lạnh. Đúng cái mùi ấy, mùi người đàn bà vừa tắm nước lạnh và phủ mái tóc ướt còn ẩm lên mặt bác. Đúng nhịp đập ấy, như con chim nhỏ nâng niu ủ ấp trong hai bàn tay.

Mặt đất ẩm chắc hẳn là do mưa hôm qua, bác nghĩ. Không phải, hôm qua đâu có mưa. Bây giờ lấy đâu ra mưa nữa, trời chỉ còn đổ nóng ngột ngạt và bụi mù thôi. Mày quên là mình đang ở đâu rồi hử? Mày quên rồi sao?

Bác lật người nằm ngửa, lấy tay làm gối. Mắt nhìn sững lên trời cao. Nắng lóa mắt, tít trên cao có con chim đen lẻ loi đang lượn vòng, vô phương hướng. Không hiểu sao lòng bác bỗng ngập tràn cay đắng phải làm kẻ lạ nơi này, và thoáng chốc bác nghĩ mình sắp khóc. Không, hôm qua không mưa. Bây giờ đã là tháng tám. Mày quên rồi sao? Hàng dặm đường hối hả qua vực không, cõi vô tận đen hun hút. Mày quên rồi ư? Con chim vẫn lượn vòng một mình như điểm đen giữa nền sáng lóa trải ra bên trên. Đang là tháng tám. Vậy sao mặt đất ẩm ướt thế này? Đấy là dòng Shatt. Mày không thấy nó đang trải ra hút tầm mắt bên mình hay sao?

“Nơi hai dòng Tigris và Euphrates gặp nhau, chúng hòa thành sông Shatt al-Arab, chảy từ trên Basra[1] cho đến…”

Ustaz Selim, một ông già gầy gò tóc bạc, đang cất giọng oang oang nhắc lại câu đó cả chục lần cho chú nhỏ đứng cạnh bảng, khi bác đang băng ngang trường làng. Thế là bác đứng lên một tảng đá nghe trộm qua cửa sổ. Ustaz Selim đang đứng trước cậu trò nhỏ, quát tướng lên còn tay thì lắc cây gậy mảnh:

“Nơi hai dòng Tigris và Euphrates gặp nhau…”

Cậu bé lo lắng phát run, còn bọn trẻ trong lớp lên tiếng cười rộ. Abu Qais thò tay gõ nhẹ vào đầu một đứa. Thằng bé nhướng mắt nhìn bác đang thập thò ngoài cửa sổ.

“Cái gì đấy?”

Thằng bé cười đáp thì thào:

“Nó là thằng ngốc!”

Bác lùi lại, xuống khỏi hòn đá và đi tiếp, giọng Ustaz Selim vẫn đuổi theo đằng sau: “Nơi hai dòng Tigris và Euphrates gặp nhau…”

___

(Phần còn lại đã được dời qua Zzz Blog; font bên ấy đẹp hơn.)